Help, ik wil mijn mama!

‘Ik kan het niet meer aan. Ik wil mijn mamma, al ben ik 44 en een half.’

Alain de Botton, filosoof en oprichter van The School of Life, helpt ons een handje met de ‘Grote vragen van het leven’. Voor de hierboven omschreven kwaal, raadt hij volgende remedie aan: ga eens kijken naar het beeld van Guanyin in het Rijksmuseum in Amsterdam. Daar loopt nog tot 7 september de tentoonstelling ‘Art is Therapy’. De Botton laat daarin zien dat het kijken naar kunst helend is.

Waarom zou zo’n beeld als Guanyin, de verpersoonlijking van mededogen en troost anders gemaakt zijn? Dat kan niets anders betekenen dan dat behoefte aan troost op zijn tijd een universeel gegeven is.

De tentoonstelling heeft me geboeid en gefascineerd. Hoe anders was het kijken naar al die prachtige kunst, door de teksten op de mega-post-its die De Botton – samen met filosoof en kunsttheoreticus John Armstrong – kriskras doorheen het hele museum heeft opgehangen. Zelfs op het toilet en in de garderobe doen ze je al nadenken over je museumbezoek.

Het grappige was dat we onderweg naar Amsterdam in de auto een discussie hadden met onze zoon van dertien: waarom is iedereen nou zo onder de indruk van de Mona Lisa? Zowat de eerste post-it die we tegenkwamen in het Rijks, ging precies daarover: ‘Waarom zou je grote kunstwerken ook mooi moeten vinden?’

Ga zelf maar eens kijken nu het zomerregime hopelijk nog wat ruimte laat in uw weldra weer volgeboekte agenda – voordat we weer worden geleefd op het dolgedraaide ritme van vergaderingen, diensten, nascholingen en drukke spreekuren.

Ga nog eens kijken naar de Nachtwacht, die over eenzaamheid blijkt te gaan. Of naar ‘Het Straatje’ van Vermeer dat ons vertelt over het geluk om kleine dingen met volle aandacht te doen: ‘de Nederlandse bijdrage aan het universele begrip geluk’.

En als u geen tijd heeft om te gaan kijken: de lezing die De Botton gaf bij de opening van deze tentoonstelling staat integraal op de site () en is de moeite van het bekijken meer dan waard. De Botton toont zich daarin een begenadigd spreker met een wervelend tempo.

De Botton heeft in zijn dokterskoffer medicijnen voor statusangst en voor levensvragen van ‘waarom bevalt mijn werk me niet meer’ via ‘Mijn leven draait om drukke zaken, chaos, Twitter’ tot ‘Ik begrijp mezelf niet’. Hij legt uit waarom we behoefte hebben aan stilte en rust op zijn tijd – zaken waar ik als huisarts soms maar weinig in te bieden heb. Dat kunst hierin antwoorden kan bieden, geeft troost.
Net als Guayin.

En mijn mama vroeger.

(Deze tekst verscheen eerder op Medisch Contact – medischcontact.nl)

Vreemdgaan

Deze zomer ben ik vreemd gegaan. Je kunt er maar beter eerlijk over zijn. Mijn man weet het al; hij hoeft het niet van internet te lezen. En ik heb er nog iets van opgelopen ook: compassie, een gezonde bijwerking dus. Voor het eerst heb ik de meditatiemat gedeeld met een andere zenleraar dan ik gewend ben.

Het zit zo: mijn jaarlijkse sesshin, een zesdaagse intensieve zenretraite, heb ik deze zomer een keer niet gedaan bij de club waar ik normaal mediteer. Ik heb een uitstapje gemaakt naar een sesshin bij Edel Maex, een Belgische psychiater die ook in Nederland een stevige reputatie heeft opgebouwd. Hij is de man die mindfulness op de kaart heeft gezet in de Lage Landen.

En oh wat een verademing. Letterlijk in dit geval: je bent alleen maar bezig met ademen zo’n hele sesshin lang. Deze man ademt compassie uit elke porie. Mededogen noemt hij het, mateloze mildheid. En dat bij iemand die elke dag met zijn voeten in de klei van de dagelijkse praktijk staat, daar ben ik voor gevallen.

Zoals hij het zelf schrijft in zijn boek Dit is de plaats: ‘Mededogen is de bereidheid je door het lijden dat je ziet te laten raken, het aan je hart te laten komen.’
En even verderop: ‘Luisteren naar iemands verdriet leer je in de eerste plaats op je kussen, door te luisteren naar je eigen verdriet. Als je vertrouwd raakt met je eigen verdriet, door daar met mateloos veel mildheid en mededogen ruimte voor te maken, is ook de ander welkom [..] Dan ontdek je de helende kracht van mededogen, ook daar waar helemaal geen oplossing meer is.’

Meditatie blijkt zo de best practice voor het vergroten van compassie. En wat hebben we die nodig in de praktijk van alledag. Om te midden van alle drukte en hectiek elke keer die patiënt echt te zíen, te erkennen, en bij te staan.
Dus, dokters, aan de meditatie! Als Edel het kan, kunnen wij het ook.

Ik kan het u deze zomer van harte aanbevelen: ga eens vreemd, ga eens mediteren bijvoorbeeld, en ervaar wat het u doet. Onze patiënten zullen er baat bij hebben.

(Deze tekst verscheen eerder op Medisch Contact – medischcontact.nl)