Tot het gaatje

‘Goh, wat ziet u er goed uit, u wordt elke keer jonger.’ Hippe sneakers onder de opgerolde broekspijpen van zijn jeans, kortgeschoren haar, stevige bril, driekwart jas en om het af te maken nonchalant de tas over de schouder, en een vriendelijke lach en handdruk als ik hem uit de wachtkamer haal.
Gelukkig heb ik het compliment dat me op de lippen lag ingeslikt. Want het gaat helemaal niet goed met hem. Al een halfjaar slecht slapen, hoge werkdruk, veel controle en weinig waardering bij de over-gemanagede organisatie waar hij al een lange carrière achter de boeg heeft.
Deze man blaas je niet zomaar omver, hij heeft al veel stormen in zijn leven meegemaakt, maar nu begint hij toch echt wel de moed te verliezen.

Psycholoog nog wel, dus deskundiger dan ik in dit soort materie. En over een paar jaar lonkt het pensioen, maar ondertussen moet er dus volgehouden worden. Aan cliëntcontacten komt hij nog amper toe, hij verdrinkt in de dossiers en zware rapporten die opgesteld moeten worden, want het gaat over heel veel geld, en zijn eigen managers, interne en externe visitatie en controles door de ziektekostenverzekeraars hijgen hem in de nek. Als hij de hoge werkdruk bij zijn manager aankaart en aangeeft dat hij stressklachten heeft, is de onderkoelde reactie van de baas: ‘Overzie je het hele plaatje nog wel?’ De poppetjes interesseren de baas weinig, als er maar geen problemen opduiken waar hijzelf last van krijgt.

Als we samen kijken naar waar hij energie uithaalt, dan zit dat allemaal wel snor: goede relatie, veel interesses, regelmatig sport en dagelijks wat yoga, daarnaast haalt hij inspiratie uit lezen en cultuur. Daar valt niet veel te verbeteren. Naar zijn werk heeft hij ook al goed gekeken: hij kan deels op een andere locatie werken, waar hij veel meer voldoening uit haalt. Dat probeert hij uit te breiden, maar dat gaat niet zonder slag of stoot.

Enfin, fijn gesprek, maar ik heb er nog altijd niet de vinger achter. ‘Wat wilt u nu graag van mij? Waarmee kan ik u op dit moment helpen?’
En dan komt de domper: ‘een slaaptablet misschien?’
Plaatsvervangende verontwaardiging over alweer een zorgverlener die uitgeperst wordt als een citroen overvalt me: ‘U gaat tot het gaatje om goed werk te leveren, en nu u daardoor onderuit dreigt te gaan, wil u het laatste restje reserve er nog uit uitpersen door er nog wat chemische troep in te pompen om vol te houden?’
Nee, dat gaan we niet doen, iemand moet hier STOP roepen, want zelf is hij daar te plichtsbewust voor. We maken een plan op om de belasting weer op een redelijk niveau te krijgen en hij gaat ermee naar de bedrijfsarts.

Hopelijk zit daar nog een mens.

(Deze tekst verscheen eerder op Medisch Contact – medischcontact.nl)

Koude douche of warm bad?

‘Zo, mevrouw Peeters, gaat u vooral verder met dagelijks 90 seconden koud afdouchen en dan kan er volgende keer misschien weer wat van uw medicatie af. Ik zie u graag over drie maanden terug, tot dan en een fijne dag verder.’

Een toekomst waarin de reumatoloog zijn patiënten deze raad geeft, zou zomaar werkelijkheid kunnen worden, als ik luister naar het begeesterende verhaal van aios orthopedie en post-doc onderzoeker Geert Buijze, die vertelt over zijn ervaringen met Iceman Wim Hof en hun gezamenlijke beklimming van de Kilimanjaro. Voor gek verklaard door weldenkend medisch Nederland omdat ze dat in twee dagen wilden doen, in blote bast nog wel, met in hun kielzog een groep gekneusden. Maar dit soort eigenwijze durvers die onverschrokken hun eigen pad kiezen, hebben we juist ontzettend nodig om nieuwe pistes te ontdekken.

Hulde dus aan Geert en Wim om te durven kijken naar manieren om het autonoom zenuwstelsel te reconditioneren middels ademhalingstechnieken en blootstelling aan koude, als mogelijke nieuwe behandeling voor auto-immuunziekten.

Niet alleen de durf waarmee Buijze zijn dromen omzet in daden wekt bewondering, elke achttienjarige bakvis valt in katzwijm bij de aanblik van deze kerel die werkelijk alles heeft: de looks, de brains, het lijf en het lef. Maar vooral die onweerstaanbaar aantrekkelijke passie voor het vak, die hij uitstraalt en waarmaakt, alle hindernissen onderweg vrolijk tackelend. Ook daar wil een koude douche nog wel eens helpen.

Psychiater Jan van Trier van het St Antonius Ziekenhuis te Nieuwegein prefereert dan weer een warm ‘bathe’*: vier helende vragen om heel snel en gericht een therapeutische interventie tot stand te brengen. Uitstekend hulpmiddel om patiënten die het spreekuur bezoeken met depressieve klachten, psychosociale problemen, SOLK en andere misère, te helpen zich meer verbonden en meer ‘in control’ te voelen – precies die dingen die een mens kwijtraakt bij depressie en pijn. Als het je lukt met vier simpele vragen het gevoel van contact en van competentie dat een patiënt over zichzelf heeft, te verbeteren, dan heb je goede therapie verricht.

Dat je daarvoor geen psychotherapeut hoeft te zijn, onderstreept Van Trier met verve. ‘Want’, zo betoogt hij, ‘de huisarts heeft hiervoor veel in huis, maar je moet voorkómen dat je van depressieve mensen zelf een beetje depressief wordt, het is besmettelijk.’ Dat de vier vragen al passen in het loopje van bureau naar onderzoeksbank, spreekt ons, immer gehaaste dokters, natuurlijk helemaal aan.

Kortom: koude douche of warm bad? Ik zou zeggen: het ene doen en het andere niet laten.
De koude douche die ik vanochtend nam – al heb ik het maar 25 seconden volgehouden – kikkerde mij in ieder geval helemaal op.

En als u ook graag uw batterijen oplaadt met dit soort inspirerende verhalen, kom dan ook eens naar een avond van het Platform Enthousiasme en Compassie in de Gezondheidszorg, zij hebben er een patent op.

Martine Schrage

*Bathe is een acroniem voor Background, Affect, Trouble, Handling en Empathy.
In het Nederlands is dat ‘Welke’ geworden:
W voor Wat is er gebeurd?
E voor Emotie: wat voelde u?
L staat voor het Lastigste: wat is het moeilijkste?
K voor Klim weer in het zadel: wat helpt u het meest? Hoe pakt u dat aan?
en E is eraan toegevoegd voor Empathie: laat horen dat u meevoelt.

zie ook het onderzoek van Geert Buijze naar het effect van een dagelijkse koude douche op je gezondheid: coolchallenge.nl

(Deze tekst verscheen eerder op Medisch Contact – medischcontact.nl)

Het zonnetje in huis

Sjouwend met tassen vol boodschappen – rechts een volle mand cadeautjes om de doktersassistentes in de bloemetjes te zetten op hun jaarlijkse feestdag en links een tas vol verse sandwiches, eitjes en ander lekkers om de kinderen te verwennen op woensdagmiddag – schijnt de zon me opgewekt tegemoet als ik langs het water wandel.

De zonnestralen priemen onverbiddelijk door tot in de donkere kamertjes van mijn gedachten die een winter lang verstoken zijn gebleven van dit opwekkende licht.

De contracten met de ziekenfondsen zijn getekend, de wonden worden gelikt, de macht van het geld heeft weer gewonnen. Of had u iets anders verwacht als je na twee maanden het been stijf houden, moeite krijgt om het eigen loon uit te betalen? Waarbij het gentlemen’s agreement ook nog eens geschonden werd om zo snel mogelijk na declareren in februari uit te betalen. Is dat nog even natrappen? Doktertje pesten?

Ik heb trouwens nooit gesnapt waarom huisartsen in januari niet gewoon een voorschot uitbetaald krijgen, maar pas in februari mogen declareren. Er wordt toch ook gewoon van uitgegaan dat we zorg leveren? Een belachelijke regeling die maakt dat we elke keer in januari in het rood moeten gaan om de lonen uit te betalen. En de banken staan niet bepaald te trappelen om ons meer kredietruimte te geven: de tijd dat huisartsenpraktijken een zekere investering waren, ligt ver achter ons.

De symbolische kruimel van de extra vergoeding voor wie meer dan twintig IUD’s per jaar plaatst, maakt me ook niet echt blij. Reken maar eens uit hoeveel vruchtbare vrouwen een normpraktijk telt, en welk percentage daarvan gemiddeld kiest voor een IUD. Dan is dat getal van twintig zeer handig gekozen: meestal zul je dat nét niet halen. Zeker nu we al twee maanden verloren hebben en vrouwen met een IUD-wens verwezen hebben naar de gynaecoloog of een andere oplossing hebben gekozen. Wachten bijvoorbeeld.

Nee, de zon zal nog hard haar best moeten doen om alle boosheid en verontwaardiging uit mijn systeem te krijgen, maar morgen richten we de aandacht op een ander zonnetje in huis: onze doktersassistentes die op de eerste donderdag van maart weer even alle aandacht krijgen. Want zonder ziekenfondscontract blijkt een praktijk nog wel te kunnen draaien, maar hoe zouden we dat in ’s hemelsnaam moeten doen zonder onze assistentes?

Elke dag opnieuw leiden zij honderden telefoontjes, mails, patiënten en een handvol dokters in goede banen als ware evenwichtskunstenaars. Die meiden zijn hun gewicht in goud waard. Thanks lady’s!!

(Deze tekst verscheen eerder op Medisch Contact – medischcontact.nl)